یادگیری کار شبکه برای من از آن چیزهایی بود که هِی آن را به تعویق می‌انداختم.

دلیلش بود که حوصله نداشتم اصولی و درست از اول آموزش ببینم و جسته و گریخته با تجربه کردن یک سری چیزها یاد می‌گرفتم. تجربی یادگرفتن خیلی خوب است، اما داشتن یک مسیر درست برای یادگیری زمان زیادی برای ما ذخیره خواهد کرد.

امروز می‌خواهم به شما نشان بدهم که دقیقا برای اینکه از صفر تبدیل به یک متخصص شبکه شوید باید چه کارهایی انجام بدهید. یک کارشناس و متخصص شبکه که در بازار کار حرفی برای گفتن داشته باشد.

بیایید اول به یک سوال پر تکرار پاسخ دهیم.

برای شبکه‌کار شدن باید مدرک کامپیوتر داشته باشم؟

برای این که شبکه را یاد بگیرید و حتی حرفه‌ای شوید نیازی به مدرک ندارید. اکثر شرکت‌هایی که نیروی کار متخصص شبکه نیاز دارند هم خیلی به مدرک شما گیر نمی‌دهند. اما برخی شرکت ها در تقاضای نیروی خودشان حتما داشتن مدرک را ذکر می‌کنند.

در کل خیلی نگران این موضوع نباشید. اگر به کار شبکه علاقه دارید نداشتن مدرک کامپیوتر مانع خاصی نیست.

بسیاری از کسانی که الان در کار کامپیوتر و شبکه مشغول هستند مهندس مکانیک، برق و حتی مواد هستند(مثل خودم).

این هم یک نمونه از آگهی کارشناس شبکه در سایت جابینجا که مدرک اصلا برایش مهم نیست از این نمونه‌ها زیاد پیدا می‌کنید.

برای یادگیری شبکه از کجا شروع کنم؟

خب الان تصمیم گرفته‌اید که وارد این کار بشوید. مسلما اولین کاری هر فردی انجام می‌دهد گشتن دنبال دوره‌های آموزش شبکه است.

چند دوره معروف همیشه در این کار،  بر سر زبان‌ها است.

• دوره‌های سیسکو
• دوره‌های مایکروسافت
• دوره‌های میکروتیک

در ادامه همه این ها را به شما توضیح می دهم. این که چه هستند و کدامشان به درد شما می خورد و به ترتیب باید چه دوره هایی را بگذرانید.

اول از همه باید ببینید الان کجای کار قرار دارید

اگر دانشجو یا فارغ‌التحصیل کامپیوتر هستید و یا به صورت تجربی با سخت افزار و نرم افزار آشنایی دارید، برای شروع این دوره ها مشکلی نخواهید داشت.

اما اگر صفر کیلومتر باشید، نیاز است مفاهیم اولیه کامپیوتری را یاد بگیرید.

اگر خودتان حوصله و زمان سرچ کردن و سر و کله زدن با موضوعات مختلف را دارید(این از الزامات کار IT است)، می‌توانید از منابع موجود در اینترنت استفاده کنید.

برای ورود و یادگیری اولیه، معمولا می گویند که باید در حد دوره +A آشنایی با کامپیوتر داشته باشید. اما ضرورتی برای کلاس رفتن و دوره گذراندن برای +A نیست.

در +A شما با سخت افزار آشنا می‌شوید، تا حدودی تعمیر و عیب‌یابی سخت افزارهای کامپیوتر را یاد می‌گیرید و به شکل کلی مفاهیم اصلی در کامپیوتر را فرا خواهید گرفت.

در آینده کسی از شما داشتن مدرک +A را نمی‌خواهد و خودتان هم قادر هستید با سرچ کردن در گوگل و بدون کلاس این را بگیرید.

چه دوره هایی برای یادگیری شبکه وجود دارد؟

پیشنیاز تمامی دوره‌های شبکه دوره‌ای است به نام +network.

اینجا مفاهیم پایه شبکه مثل IP،MAC Adress و آشنایی با تجهیزات کاربردی مثل سوییچ، روتر، سوکت‌ها و … را یاد می‌گیرید.

بعد از این آماده هستید که تخصصی‌تر راهتان را انتخاب کنید.

در کار شبکه اگر بخواهم ساده به شما بگویم قرار است یک سری کامپیوتر به هم متصل شوند و بین یگدیگر اطلاعات رد و بدل کنند.

برای این کار، هم به سخت افزار نیاز است و هم به نرم افزار.

سخت افزار و تجهیزات مثل سوییچ و روتر. اگر این دو را نمی شناسید فعلا در ذهن  داشته باشید که  کارشان برقراری ارتباط بین کامپیوترهای مختلف با استفاده از کابل شبکه است.

شرکت سیسکو(cisco) یکی از شرکت‌هایی است که این تجهیزات را تولید می کند و بسیاری از اداره‌ها و سازمان‌ها از این تجهیزات استفاده می‌کنند.

برای آموزش کار با این دستگاه، کانفیگ و نگهداری اینها هم یک سری دوره طراحی شده‌است. اسم این دوره ها  را گذاشته‌اند دوره های سیسکو.

شرکت دیگری هم که روتر تولید می کند اسمش میکروتیک(mikrotik) است که روترهای آن در ایران زیاد استفاده می‌شود.

برای کار با این روترها مثل روتر سیسکو نیاز دارید به یادگیری کانفیگ و تنظیمات مخصوص آنها. این هم دوره های مخصوص خودش را دارد به اسم دوره میکروتیک.

دوره های سیسکو(cisco)

این دو دوره‌ای که از سیسکو اینجا آورده ام بیشترین کاربرد را دارند به خاطر همین هم در ایران همه آموزشگاه‌ها این دو را تدریس می‌کنند.

دوره CCNA

این دوره پیشنیاز و دروازه ورود به دنیای سیسکو است. هر کسی که می خواهد به شکل حرفه ای با تجهیزات شبکه سیسکو کار کند باید این دوره را بگذراند.

در CCNA شما راه اندازی، عیب یابی و کانفیگ تجهیزات سیسکو را یاد می‌گیرید. این دوره 8 گرایش مختلف دارد و ویژه کار با شبکه‌ها در ابعاد کوچک تا متوسط است.

پر طرفدارترین گرایش آن ROUTER & SWITCH است. همانطور که از اسمش پیداست در مورد کار با روتر‌ها  و سوییچ‌ها است.

یک گرایش دیگر هم که بعضی جاها نیاز دارند VOIP است که مخصوص کار با تلفن‌های تحت شبکه است.

دوره CCNP

این دوره که پیشنیازش CCNA است، در مورد راه اندازی و کار با شبکه های بزرگتر و پیچیده تر است. می‌توانیم به CCNA بگوییم دوره مقدماتی و به CCNP  بگوییم دوره پیشرفته.

CCNP هم مثل CCNA گرایش های مختلف دارد. که هر کدام مربوط به کار با یکی از تجهیزات سیسکو است.

دوره CCNA یک دوره مقدماتی است که هر کسی  بخواهد با روترها و سوییچ‌های سیسکو کار کند باید گذرانده باشد.

اما دوره CCNP پیشرفته تر است. شاید در ابتدای کار نیازی به این دوره نداشته باشید.

CCNP معمولا به درد کسانی می خورد که مدتی کار کرده باشند و بعد برای عمیق تر شدن و حرفه‌ای شدن در راه اندازی شبکه های بزرگتر این دوره را بگذرانند.

اما در هر صورت اگر بخواهید در سطح خیلی حرفه‌ای ادامه دهید CCNP انتخاب بعدی شماست.

پس به عنوان جمع بندی این قسمت اگر می خواهید کار با تجهیزات سخت افزاری سیسکو را یاد بگیرید و در شرکت های که این نیازشان است مشغول شوید باید دوره های سیسکو را بگذرانید.

برای این که یک دید نسبت به کار با سیسکو داشته باشید باید بدانید که به طور کلی در کار با تجهیزات سیسکو از جنبه نرم‌افزاری فقط با یک صفحه ترمینال(مثل CMD ویندوز) برای نوشتن دستورهای مخصوص سیسکو سر و کار دارید.

برای مثال یک روتر به شما می‌دهند و شما هم با یک کابلی به نام کابل کنسول روتر را به کامپیوتر وصل می‌کنید. بعد با یک نرم‌افزار(مثل putty) به خط فرمان روتر متصل می‌شوید و روتر را کانفیگ می‌کنید.

دوره های مایکروسافت

تا اینجا درباره بخش سخت افزاری شبکه صحبت کردیم.

معمولا برای خدمات دهی به سیستم های یک مجموعه(مثلا اشتراک فایل، ساخت گروه‌های کاربری، تعیین سطح دسترسی کاربرها و …) یک کامپیوتر وظیفه مدیریت بقیه سیستم ها را به عهده می‌گیرد. به این کامپیوتر می گوییم سرور (server).

در خیلی شرکت ها و سازمان ها از سیستم های ویندوزی استفاده می کنند و سیستم عامل سرور آن ها هم ویندوز سرور (windows server) است.

دوره های مایکروسافت به شما یاد می دهند که چطور با این ویندوز سرور کار کنید و شبکه‌ای که در اختیار دارید را مدیریت کنید.

به کسی هم که مدیریت سرور و شبکه را به عهده می‌گیرد می‌گویند system adminstrator یا به شکل خلاصه sysadmin.

دوره های معروف و کاربردی مایکروسافت این‌ها هستند:

• MCSA
• MCSE

قبلا دوره‌ها متفاوت بود اما در حال حاضر این دو دوره از طرف مایکروسافت معرفی می‌شوند. MCSA یک دوره اولیه و MCSE تکمیل کننده آن است.

سیسکو یا مایکروسافت؟

دوره های سیسکو و مایکروسافت هیچ ارجحیتی نسبت به همدیگر ندارند. مختار هستید هر کدام را انتخاب کنید. یا حتی هر دو را شرکت کنید و یاد بگیرید.بستگی به این دارد که شما در کدام قسمت قرار است فعالیت کنید یا اینکه علاقه شما به کدام یکی از این هاست. بعضی شرکت‌ها در آگهی های استخدامی هر دو تخصص را از شما می خواهند.

دوره های میکروتیک

میکروتیک کلا هفت دوره دارد:

دوره MTCNA

در این دوره با تجهیزات میکروتیک آشنا می شوید و یاد میگیرید روترهای میکروتیک را کانفیگ کنید.

دوره MTCRE

چند روتر به واسطه یک پروتکل درون یک شبکه با هم ارتباط برقرار می کنند به این ها می گویند routing protocols. در این دوره تنظیمات این پروتکل های مختلف را روی میکروتیک یاد می‌گیرید.

دوره MTCWE

این دوره مخصوص راه اندازی شبکه های وایرلس با میکروتیک است. پیشنیاز این دوره گذراندن MTCNA است.

دوره MTCTCE

مبحث این دوره کنترل پهنای باند و مدیریت ترافیک است.

دوره MTCUME

این دوره به مدیریت کاربران شبکه می پردازد.

دوره MTCINE

این یک هم برای کار با شبکه‌هایی است که از پروتکل ipv6 استفاده می کنند.

چه دوره‌هایی از میکروتیک را نیاز است بگذرانیم؟

نیازی نیست همین اول کار همه دوره‌های میکروتیک را شرکت کنید. دوره MTCNA برای شروع و ورود به بازار کار کافی است.

اکثر آگهی های استخدام را که نگاهی بیاندازید نیاز به کسی دارند که آشنا به میکروتیک باشد. برای آشنایی هم دوره MTCNA، همان دوره مقدماتی میکروتیک نیار شما را رفع خواهد کرد.

میکروتیک یا سیسکو کدام را انتخاب کنم؟

اینجا هم الزامی نیست حتما یکی از این دو را انتخاب کنید. می‌شود هر دو را گذراند چون از نظر کلی ربطی به هم ندارند.

اگر بخواهید جایی مشغول به کار شوید که روتر سیسکو داشته باشند باید مدرک سیسکو داشته باشید.جایی هم که با میکروتیک کار کنند باید دوره میکروتیک را شرکت کنید.

بعضی جاها از شما می خواهند هر سه دوره سیسکو مایکروسافت و میکروتیک راگذرانده باشید. این دیگر بستگی به جایی دارد که قرار است شما را استخدام کند.

طبق تجربه شخصی هر جا چنین آگهی دید حتی اگر یکی از اینها را هم بلد هستید بروید برای انجام مصاحبه. این شرکت ها همه این تخصص‌ها را آگهی می‌کنند اما الزاما همیشه کسی پیدا نمی شود که همه را بلد باشد. در آخر هم مجبور می‌شوند از بین افرادی که مراجعه می‌کنند یکی را انتخاب کنند که نزدیک تر به خواسته آنها باشد، نه صرفا یک متخصص همه کاره.

دوره مجازی‌سازی (virtualization)

دوره‌هایی که تا الان گفتم کاربردی‌تر و معروف تر هستند، اما کار شبکه فقط به سیسکو و مایکروسافت محدود نمی‌شود. یکی از مباحث جذاب در شبکه مجازی‌سازی است.

معمولا مجازی سازی با این تصویر در ذهن ما می آید که یک نسخه از ویندوز یا هر سیستم عاملی را درون یک نسخه دیگر اجرا کنیم.

مثلا من اگر ویندوز 10 داشته باشم، درون آن می‌توانم با استفاده از نرم افزارهای مجازی سازی مثل virtualbox یا vmware، ویندوز 7 یا لینوکس یا مکینتاش را نصب و اجرا کنم.

یا اگر بازی قدیمی داشته‌ باشید که روی سیستم عامل 64 بیتی شما اجرا نمی‌شود، یک ویندوز 32 بیتی مجازی نصب می‌کنید و بازی را اجرا کنید.

مجازی سازی در کل انواع مختلف دارد:

• مجازی سازی نرم افزاری
• مجازی سازی دسکتاپ
• مجازی سازی سخت افزار
• مجازی سازی شبکه
• مجازی سازی فضای ذخیره سازی

توضیح همه اینها خودش یک مطلب جداگانه می طلبد.

اینجا منظورمان بیشتر مجازی‌سازی در شبکه است.

 مجازی سازی یعنی از یک سخت افزار، شبکه یا هر چیز دیگری به صورت نرم افزار استفاده کنیم.

یک نرم‌افزار روی سرور فیزیکی اجرا می‌کنیم و این نرم‌افزار منابع سرور(مثل پردازنده و رم ) را بین ماشین‌های مجازی تقسیم می‌کند.

مثلا اگر سرور ما 5 هسته‌ای باشد، می توانید از دل آن 5 کامپیوتر مجازی یک هسته‌ای در بیاورید.

در دنیای شبکه، سرورها زیاد از این قابلیت استفاده می کنند. مثلا روی یک سرور می توان چندین ماشین مجازی نصب کرد و از هر کدام از آنها به عنوان یک سرور مجازی (virtual server)استفاده کرد.

در ایران اکثر دوره های مجازی سازی با نرم افزار vmware انجام می شود.

برای یادگیری نیاز به پیشنیاز خاصی نیست.  فقط باید با شبکه آشنا باشید یا مدرک +network داشته باشید.

بهتر است وارد شدن به مجای سازی را بگذارید برای زمانی که مقداری روی سرورها به عنوان ادمین شبکه یا تکنسین شبکه کار کردید.

امنیت شبکه

اگر علاقه به یادگیری امنیت شبکه دارید، اول باید خود شبکه را یاد بگیرید. پس گذراندن دوره‌های شبکه مثل +network و ccna و mcse برای شما ضروری است.

برای امنیت شبکه دوره ای مشابه نتورک پلاس هست به اسم +security. این دوره مقدمات امنیت را به شما یاد می‌دهد.

به امنیت اینجا اشاره کردم که کامل همه بخش ها را گفته باشم وگرنه برای متخصص شبکه شدن نیازی به دانستن امنیت شبکه نیست. این خودش یک داستان مفصل دارد.

امنیت شبکه شاخه های زیادی دارد. برای هر کدام هم دوره خاصی طراحی شده.

یک نگاه گذرا می کنیم به دوره های امنیت:

اگر در کار امنیت تجهیزات سیسکو یا میکروتیک وارد می شوید دوره های امنیت سیسکو و امنیت میکروتیک مناسب شماست.

اما به طور کلی در حوزه امنیت شبکه یکی دوره CEH و دیگری دوره‌های SANS وجود دارند.

دوره CEH برای اشنایی و وارد شدن به دنیای امنیت شبکه است البته خیلی سطح بالاتر از +security.

تا حدی در CEH تست و روش های نفوذ به سیستم های مختلف گفته می‌شود.

دوره های sans security به طور حرفه‌ای به تست نفوذ می پردازند. این دوره شاخه های زیادی دارد و نسبت به دوره CEH هم عمیق تر و هم عملی‌تر است.

برای کار شبکه باید برنامه نویسی هم یاد بگیرم؟

به هیچ وجه نیازی به یادگیری برنامه نویسی نیست.

شاید بخواهید اسکریپت نویسی را برای اتوماتیک کردن بعضی  کارها در سیستم عامل یاد بگیرید اما ضرورتی برای این هم وجود ندارد. حداقل در ابتدای کار.

برای ورود به بازار کار نیاز است همه این دوره ها را شرکت کنم؟

باید مشخص کنید می خواهید وارد کدام بخش شوید.

دوست دارید کار با تجهیزات سیسکو و میکروتیک را یاد بگیرید؟

می خواهید راه اندازی و پشتیبانی نرم افزاری سرور را به عهده بگیرید؟

می خواهید متخصص امنیت شبکه شوید؟

یا این که همه را با هم می‌خواهید؟

یک کاری که بعضی انجام می دهند این است که می‌روند و یکی یکی همه این دوره ها را می گذرانند و مدرک می گیرند.

اگر دانشجو هستید و می خواهید از زمان فوق العاده ای که در این دوران در اختیارتان هست استفاده کنید خوب اشکالی ندارد.

اما اگر به قصد وارد شدن در کار آمده اید و زمان برای شما حیاتی است، صبر نکنید تا همه دوره ها را بگذرانید یا به قول معروف همه فن حرفی شوید و بعد به فکر کار باشید.

حتما بعد از گذراندن یکی از این دوره ها بروید دنبال کار یا کارآموزی در یک شرکت.

این تصور اشتباه است که باید همه دوره ها را برویم و یادبگیریم و بعد وارد کار بشویم.

برای کار پیدا کردن تجربه شخصی من و بسیاری از کسانی که در این حوزه کار کرده اند می‌گوید کسی که می خواهد در حوزه شبکه تخصصی و حرفه ای کار کند اول از همه باید از یک جایی وارد شود.فرقی نمی کند کجا. کافی است یک ارتباطی با کار شبکه داشته باشد.

خیلی از شرکت ها به کسی که تازه از دانشگاه یا کلاس و دوره بیرون آمده به عنوان مهندس شبکه اعتماد نمی کنند.

پس نیاز خواهید داشت یا کارآموزی بگذرانید یا اینکه از یک جای کوچک‌تر شروع کنید. مثلا به عنوان پشتیبان سخت افزار، نرم افزار، یا به عنوان پشتیبان شبکه و هر عنوان دیگر.

بعد کم کم با تجربه کردن چیزهایی که تا الان دوره هایش را گذراندید این مباحث را به طور عملی هم یاد می گیرد و  وارد کارهای سطح بالاتر خواهید شد.

بازار کار شبکه در ایران چطور است؟

وضعیت بازار کار شبکه بستگی به شهری دارد که در آن زندگی می کنید.

اجازه دهید به جای حدس و گمان زدن یک نگاهی به آگهی های استخدامی موجود بزنیم.

بالاخره اگر قرار باشد ما تخصص شبکه را یاد بگیریم در نهایت باید یک جایی استخدام شویم. نه اینکه نشود کاری شخصی و مستقل راه انداخت اما بیشتر افراد به دنبال پیدا کردن کار در شرکت ها هستند که البته خیلی هم خوب است.

بهترین کار این است که برویم و در سایت هایی که آگهی استخدام می زنند نگاه کنیم.

سایت جابینجا معمولا مربوط به آگهی شغل های حوزه آی‌تی است.

من کلمه شبکه را در قسمت جستجو می نویسم و فیلتر دسته بندی IT را هم فعال میکنم تا تعداد مشاغل مربوط به شبکه را برای من نمایش بدهد.

384 مورد آگهی فعال مربوط به کار شبکه در حال حاضر(فروردین 1401) است. که البته بیشتر آن مربوط به شهر تهران است.

تا اینجا من از این نتایج می فهمم که موقعیت های شغلی کار شبکه کم نیست. اما شهری که در آن قرار است کار کنید هم مهم است. قطعا در تهران بیشتر از شهرستان ها موقعیت وجود دارد.

اگر دقیق‌تر و به تفکیک استان‌ها جستجو کنیم می بینیم:

در استان خراسان 18 آگهی

در اصفهان 19 آگهی

در خوزستان و شیراز تنها یک آگهی وجود دارد.

یادآوری کنم این مربوط به حدود یک ماه گذشته از تاریخ نوشتن این مقاله و فقط مربوط به سایت جابینجا است.

این نتایج به هیچ وجه به این معنی نیست که در این استان‌ها بیشتر از این مقدار کار وجود ندارد. این فقط یک مثال بود برای اینکه یک ارزیابی کلی داشته باشیم.

شما می توانید سایت های استخدامی دیگر مثل e-estekhdam را هم بررسی  کنید.

جمع بندی

برای شروع از network + شروع کنید.

در ادامه می توانید دوره های سیسکو میکروتیک و مایکروسافت را برحسب علاقه یا موقعیت های شغلی که پیدا می‌کنید بگذرانید.

در سیسکو CCNA ضروری است  و در مایکروسافت هم MCSE بهترین انتخاب است.

برای میکروتیک هم MTCNA برای شروع میکروتیک کفایت می‌کند.

برای ورود به بازار کار بهتر است از کارهای کوچک مثل پشتیبانی سخت افزار یا پشتیبانی شبکه شروع کنید.

امیدوارم تا اینجا به سوالات در ذهن شما پاسخ داده باشم.

اگر سوال یا تجربه ای در این زمینه دارید لطفا در کامنتها برایم بنویسید.